Chi tiết - Sở Tư pháp

,

ThS. Nguyễn Quốc Thanh - Trường Chính trị Lê Duẩn

Quảng Trị với lợi thế nằm ở trung điểm của các tuyến giao thông huyết mạch quốc gia như Quốc lộ1A, đường sắt Bắc - Nam, đường xuyên Á (qua các nước Việt Nam, Lào, Thái Lan, Myanmar). Hiện nay, Quảng Trị đang hoàn thiện hệ thống giao thông, tăng cường kết nối để tạo điều kiện thuận lợi cho xúc tiến đầu tư, phát triển kinh tế. Tỉnh Quảng Trị đẩy nhanh tiến độ thi công hoàn thành cao tốc Bắc – Nam gồm Cam Lộ - La Sơn (kết nối Thừa Thiên Huế, Đà Nẵng, Quảng Ngãi) và chuẩn bị thi công đoạn Cam Lộ - Vạn Ninh (Quảng Bình), phấn đấu hoàn thiện các thủ tục để sớm triển khai cao tốc Cam Lộ - Cửa khẩu Quốc tế Lao Bảo, thúc đẩy hợp tác phát triển với nước bạn Lào, Thái Lan…. Khi hoàn thành các tuyến cao tốc sẽ ảnh hưởng tích cực đến nền kinh tế địa phương.

Những năm qua, công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng (GPMB) ở địa phương được cấp ủy, tổ chức đảng, chính quyền các cấp trên địa bàn tỉnh quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện và đạt được nhiều kết quả quan trọng. Đây là một khâu, một công đoạn then chốt có ý nghĩa quan trọng trong quá trình triển khai các dự án đầu tư, là điều kiện bảo đảm cơ bản tiên quyết, là thước đo sự sẵn sàng, quyết tâm của tỉnh, đòi hỏi sự thống nhất trong nhận thức và hành động của cả hệ thống chính trị, sự đồng lòng và quyết liệt vào cuộc của các tổ chức, cá nhân liên quan, sự đồng thuận cao độ của nhân dân và doanh nghiệp, làm tốt công tác bồi thường GPMB sẽ đẩy nhanh tiến độ đầu tư xây dựng các công trình dự án, đặc biệt là những dự án trọng điểm, góp phần thúc đẩy kinh tế - xã hội của tỉnh.

Năm 2023, dự án đầu tư xây dựng công trình cao tốc do Trung ương đầu tư đi qua địa bàn tỉnh Quảng Trị là công trình trọng điểm quốc gia có ý nghĩa quan trọng. Dự án đầu tư xây dựng cao tốc đoạn Cam Lộ - Vạn Ninh có tổng chiều dài 65,7 km. Điểm đầu tại Km 675+400, xã Vạn Ninh, huyện Quảng Ninh (Quảng Bình); điểm cuối tại Km 740+884,43, thị trấn Cam Lộ, huyện Cam Lộ (Quảng Trị). Đoạn tuyến đi qua địa bàn tỉnh Quảng Trị có chiều dài 32,53 km, bao gồm: Huyện Vĩnh Linh 14,25 km; huyện Gio Linh 11,9 km; huyện Cam Lộ 6,38 km. Quy mô giai đoạn hoàn thiện có nền đường rộng 32,25m theo quy hoạch tiêu chuẩn đường cao tốc 6 làn xe hoàn chỉnh; vận tốc thiết kế 100 km/h. Số hộ dân bị ảnh hưởng của dự án khoảng 464 hộ, trong đó có 217 hộ bị ảnh hưởng toàn bộ. Kinh phí giải phóng mặt bằng địa phận tỉnh Quảng Trị dự kiến 948 tỉ đồng. Để đảm bảo tiến độ bàn giao 70% mặt bằng các gói thầu trước ngày 30/12/2022 và bàn giao toàn bộ diện tích còn lại trong quý II,  năm 2023, theo tinh thần của Nghị quyết số 18/NQ-CP ngày 11/02/2022 của Chính phủ, lãnh đạo tỉnh Quảng Trị đã chỉ đạo các ngành, địa phương, đơn vị chủ động,  khẩn trương thực hiện ngay công tác GPMB bằng dự án.

Ngay từ đầu, xác định đây là nhiệm vụ trọng tâm, lãnh đạo UBND tỉnh Quảng Trị đã huy động cả hệ thống chính trị vào cuộc. Đồng thời, chỉ đạo các Sở, ngành, địa phương, đơn vị liên quan chủ động, khẩn trương thực hiện ngay công tác GPMB dự án. Để tập trung tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc trong công tác GPMB, lãnh đạo UBND tỉnh Quảng Trị đã chỉ đạo, đôn đốc giải quyết các vấn đề liên quan công tác GPMB ở tại các địa phương. Trong đó, giao Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Hà Sỹ Đồng chỉ đạo, đôn đốc công tác GPMB huyện Vĩnh Linh; Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lê Đức Tiến chỉ đạo, đôn đốc công tác GPMB huyện Gio Linh; Phó Chủ tịch UBND tỉnh Hoàng Nam chỉ đạo, đôn đốc công tác GPMB huyện Cam Lộ. Đối với những vấn đề khác, UBND tỉnh giao  Sở Tài nguyên và Môi trường chủ trì, phối hợp với Sở Xây dựng, Sở Tài chính và các đơn vị liên quan rà soát quy định hiện hành, kiến nghị Trung ương có cơ chế đặc thù hỗ trợ cho người dân. Quan điểm thực hiện là phải tạo mọi điều kiện thuận lợi nhất cho người dân, bồi thường thỏa đáng cũng như có chính sách, cơ chế tốt nhất để cho người dân, các nhà máy, xí nghiệp, cơ sở sản xuất trên địa bàn sớm ổn định, nâng cao cuộc sống sau khi bàn giao mặt bằng cho dự án.

Trên thực tế, địa phương cũng gặp nhiều khó khăn, trong đó khó khăn lớn nhất liên quan đến công tác hỗ trợ, bồi thường GPMB trong quá trình quy chủ đất đai, phương án áp giá bồi thường. Một số hộ dân bị ảnh hưởng đất vườn, ao trong cùng thửa đất ở nhưng không có nhà ở thì không được hỗ trợ 45% giá đất ở của thửa đất đó và không được hỗ trợ chuyển đổi nghề, tìm kiếm việc làm mà chỉ được đền bù theo giá đất nông nghiệp; đa số các hộ dân bị ảnh hưởng đều cho rằng giá bồi thường vật, kiến trúc thấp so với giá thị trường. Bên cạnh đó, chính sách hỗ trợ giữa tỉnh Quảng Bình, giáp ranh với địa bàn huyện Vĩnh Linh cũng cao hơn, như diện tích đất tái định cư tại Quảng Bình 550m², tại Quảng Trị 300m²,.... Điều đó, đã khiến nhiều hộ dân không đồng ý, có sự so sánh, băn khoăn.

Nguyên nhân của những khó khăn trên là do cơ chế, chính sách, đơn giá đền bù GPMB tại địa phương chưa đáp ứng kịp theo yêu cầu của tình hình phát triển xã hội; có sự chênh lệch, khác nhau trong áp dụng các quy định của pháp luật so với các địa phương lân cận như tỉnh Thừa Thiên Huế, tỉnh Quảng Bình, dẫn đến người dân có sự so sánh, tính toán trước khi đồng ý chủ trương GPMB. Ngân sách tỉnh còn hạn chế, còn phụ thuộc vào ngân sách Trung ương; nguồn lực trong công tác đền bù GPMB còn hạn chế; lực lượng thực hiện chức năng GPMB vừa thiếu; thiếu sự phối hợp đồng bộ giữa các cấp, các ngành, địa phương với nhau. Mặt khác, trách nhiệm của cấp ủy, chính quyền, nhất là người đứng đầu trong công tác GPMB chưa được đề cao. Chưa nhận diện rõ các khó khăn, vướng mắc liên quan đến công tác GPMB, bồi thường, hỗ trợ tái định cư để có phương án giải quyết hiệu quả, đáp ứng yêu cầu đẩy nhanh tiến độ thực hiện dự án. Công tác dân vận, tăng cường đối thoại với người dân bị thu hồi đất để kịp thời tháo gỡ, giải quyết khó khăn, vướng mắc, kiến nghị của người dân còn hạn chế.Chưa coi trọng việc tuyên truyền, phổ biến sâu rộng các chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước và của tỉnh về đất đai, nhất là: Luật Đất đai; Nghị quyết số 18-NQ/TW, ngày 16/6/2022 của Hội nghị lần thứ 5 của BCH Trung ương về: Tiếp tục đổi mới, hoàn thiện thể chế, chính sách, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý và sử dụng đất, tạo động lực đưa nước ta trở thành nước phát triển có thu nhập cao; các chế độ, chính sách về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư; về các chủ trương, quyết định của cấp có thẩm quyền thu hút và đầu tư các công trình, dự án… đến tận cán bộ, đảng viên và các tầng lớp nhân dân, tạo sự đồng thuận, tin tưởng và tự giác trong tổ chức thực hiện.

Trước khó khăn đó, bằng kinh nghiệm và thực tiễn ở địa phương, chính quyền các cấp lắng nghe ý kiến phản hồi từ các tổ chức và Nhân dân; phối hợp, làm việc các cơ quan tham mưu về cơ chế chính sách đền bù GPMB, đảm bảo tính đúng tính đủ, hợp tình hợp lý, đảm bảo quyền lợi cho tổ chức, cá nhân bị ảnh hưởng, phù hợp với tình hình kinh tế xã hội trên địa bàn và các địa bàn lân cận.Các cấp chính quyền nghiên cứu, phối hợp ban hành nhiều văn bản chỉ đạo, điều hành, giải quyết, hướng dẫn thực hiện tốt công tác GPMB các công trình, dự án theo đúng quy định của Luật Đất đai năm 2013. Những kiến nghị liên quan đến bồi thường, hỗ trợ, tái định cư sẽ được xử lý kịp thời; các hộ dân có ý kiến dần dần đồng thuận, thống nhất với chính sách bồi thường. Việc hỗ trợ tái định cư, phải đảm bảo quyền lợi cho tổ chức, cá nhân bị ảnh hưởng, phù hợp với tình hình kinh tế xã hội trên địa bàn và các địa bàn lân cận.

Ngoài ra, địa phương quan tâm đến công tác quy hoạch, kế hoạch xây dựng các khu tái định cư; công tác thẩm định hồ sơ, thủ tục liên quan đến chuyển mục đích sử dụng rừng, trồng rừng thay thế, sắp xếp xử lý tài sản công sẽ được rút ngắn. Các cơ quan, đơn vị, địa phương phát huy, rút kinh nghiệm về những kết quả đã làm được trong công tác GPMB trong thời gian vừa qua và có giải pháp khắc phục những hạn chế, yếu kém để công tác GPMB có những chuyến biến mạnh mẽ và hiệu quả hơn, góp phần tổ chức thực hiện hiệu quả công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, bàn giao mặt bằng để triển khai dự án đúng tiến độ.

Với cách làm đúng, tạo điều kiện thuận lợi nhất cho người dân, bồi thường thỏa đáng cũng như có chính sách, tập trung tăng cường nhân lực, đẩy nhanh tiến độ áp giá, công khai phương án bồi thường, hỗ trợ, ưu tiên các khu vực thuận lợi (qua đất trồng cây cao su,hoamàu, đất nông nghiệp,...); cả hệ thống chính trị nâng cao tinh thần trách nhiệm,vậnđộng nhân dân thống nhất phương án, nhằm rút ngắn thời gian bàn giao mặt bằng khối lượng trước ngày 31/12/2022.Kết quả đạt được như: Đã hoàn thành việc đo đạc địa chính 32,53 km/32,53 km, đạt 100% khối lượng. Kiểm kê cây cối, hoa màu và tài sản trên đất: Đã kiểm kê hoàn thành32,53 km/32,53 km đạt 100% khối lượng (Vĩnh Linh: 14,25km; Gio Linh 11,9km; Cam Lộ: 6,38km). Tổng số hộ bị ảnh hưởng phải tái định cư (TĐC): khoảng 477 hộ (Vĩnh Linh 138 hộ; Gio Linh 119 hộ; Cam Lộ 220 hộ); công trình công cộng bị ảnh hưởng cần phải di dời TĐC: 15 công trình (Vĩnh Linh 06; Gio Linh 03; Cam Lộ 06). Vốn NSNNnăm 2022 thực hiện công tác GPMB Dự án đầu tư xây dựng đường cao tốc đoạnVạn Ninh - Cam Lộ, đoạn qua tỉnh Quảng Trị; trong đó đề nghị điều chỉnh nguồnvốn giảm 88 tỷ đồng; cụ thể nguồn vốn bố trí trong năm 2022 là 194 tỷ đồng (UBND huyện Vĩnh Linh: 70 tỷ đồng, UBND huyện Gio Linh: 53 tỷ đồng, UBNDhuyện Cam Lộ: 68 tỷ đồng, Ban Chỉ đạo GPMB tỉnh: 3 tỷ đồng).

Như vậy, dự án thành phần cao tốc đoạn Vạn Ninh - Cam Lộ là dự án trọng điểmquốc gia, có ý nghĩa quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội và an ninh quốcphòng, được Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ quan tâm chỉ đạo. Tỉnh
Quảng Trị xác định đây là nhiệm vụ trọng tâm và huy động cả hệ thống chính trị
vào cuộc, nêu cao tinh thần trách nhiệm,vận động nhân dân thống nhất phương án, nhằm rút ngắn thời gian, phấn đấu đảm bảo bàn giao và hoàn thành công tác GPMB đảm bảo tiến độ theo yêu cầu của Thủ tướng Chính phủ./.

Tài liệu tham khảo:

1. Luật Đất đai năm 2013.

2. Quyết định số 38/2014/QĐ-UBND ngày 19 tháng 9 năm 2014 của UBND tỉnh Quảng Trị ban hành Quy định bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất trên địa bàn tỉnh.

3. Thông báo số 247/TB-UBND ngày 30 tháng 12 năm 2022 của UBND TỈNH Quảng Trị về kết luận của Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Hà Sỹ Đồng khi kiểm tra công tác GPMB dự án Cam Lộ - Vạn Ninh.