Chi tiết - Sở Tư pháp

Luật Phòng chống tác hại của rượu bia năm 2019 và Nghị định số 100/2019/NĐ-CP ngày 30/12/2019 của Chính phủ quy định xử phạt hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ và đường sắt có hiệu lực thi hành từ ngày 01/01/2020 đã tác động rất lớn đến công tác bảo đảm trật tự an toàn giao thông, đặc biệt là quy định nồng độ cồn đối với người điều khiển phương tiện, được dư luận đánh giá cao. Bài viết sau sẽ hệ thống một số điểm nổi bật, cần lưu ý của Luật Phòng chống tác hại của rượu bia năm 2019 và Nghị định số 100/2019/NĐ-CP ngày 30/12/2019 của Chính phủ.

* Một số quy định cơ bản của Luật Phòng chống tác hại của rượu bia năm 2019: .

  Một là, đã uống rượu bia thì không được lái xe: Tại Điều 5 của Luật này, có 13 hành vi bị nghiêm cấm trong việc phòng, chống tác hại của bia, rượu. Trong đó có nhắc đến việc cấm uống rượu, bia trước và trong khi lái xe. Cụ thể là hành vi: “điều khiển giao thông mà trong máu hoạc hơi thở có nồng độ cồn”. Bên cạnh đó, Luật còn nghiêm cấm các hành vi: Lôi kéo, xúi giục, kích động, ép buộc người khác uống rượu bia; Người chưa đủ 18 tuổi uống rượu bia; Quảng cáo rượu có nồng độ cồn từ 15 độ trở lên; Cung cấp thông tin không chính xác, sai sự thật về việc ảnh hưởng của rượu, bia đối với sức khỏe… Ngoài ra, Luật nghiêm cấm “cán bộ, công chức, viên chức, người lao động trong các cơ quan, tổ chức, sĩ quan, hạ sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp, chiến sĩ, người làm việc trong lực lượng vũ trang nhân dân, học sinh, sinh viên uống rượu, bia ngay trước, trong giờ làm việc, học tập và nghỉ giữa giờ làm việc, học tập”.  

Hai là, quán nhậu hỗ trợ gọi taxi cho khách sau khi uống rượu, bia: Tại Khoản 6, Điều 32 của Luật có quy định: “Cơ sở bán rượu, bia tiêu dùng tại chỗ nhắc nhở và có hình thức thông tin phù hợp đối với khách hàng về việc không điều khiển phương tiện giao thông, hỗ trợ khách hàng thuê, sử dụng phương tiện giao thông công cộng sau khi uống rượu, bia”.

Ba là, không quảng cáo rượu, bia dưới 5,5 độ trong khung giờ “vàng”: Việc quảng cáo đối với rượu có độ cồn từ 15 độ trở lên bị nghiêm cấm. Riêng trong trường hợp quảng cáo rượu, bia có độ cồn dưới 5,5 độ phải tuân thủ các quy định nghiêm ngặt tại Khoản 3, Điều 12 của Luật, cụ thể:

+ Không quảng cáo trên truyền hình trong thời gian từ 18 giờ đến 21 giờ hàng ngày, trừ trường hợp quảng cáo có sẵn trong các chương trình thể thao mua bản quyền tiếp sóng trực tiếp từ nước ngoài…

+ Không quảng cáo trên báo nói, trên truyền hình ngay trước, trong và sau chương trình dành cho trẻ em;

+ Không quảng cáo trên phương tiện giao thông… Tham gia giao thông sau khi uống bia rượu sẽ rất nguy hiểm cho chính bản thân người đó và xã hội. Số liệu thống kê của Cảnh sát giao thông trên toàn quốc năm 2019 các vụ tai nạn giao thông do uống rượu bia lái xe có tỷ lệ người lái xe máy chiếm từ 70-90% số vụ, trong đó, tỷ lệ nam giới gây ra là 80-90%. Thời điểm xảy ra tai nạn liên quan đến uống rượu, bia thường vào buổi tối (18-24 giờ) và cao hơn vào các ngày cuối tuần. Khoảng 40% người đi nhậu ra về trong tình trạng bị say.

Bốn là, phải dán thông báo không bán rượu, bia cho người dưới 18 tuổi: Yêu cầu này áp dụng cho tất cả những cơ sở nào bán rượu, bia như: Các cửa hàng tạp hóa, các siêu thị, trung tâm thương mại, nhà hàng, quán ăn… Cụ thể tại Khoản 5, Điều 32 quy định: “Cơ sở bán rượu, bia phải niêm yết thông báo không bán rượu, bia cho người chưa đủ 18 tuổi. Trường hợp nghi ngờ về độ tuổi của người mua rượu, bia thì người bán có quyền yêu cầu người mua xuất trình giấy tờ chứng minh”.

Năm là, không mở mới điểm bán rượu, bia gần trường học, bệnh viện:  Tại Khoản 7, Điều 32 Luật Phòng, chống tác hại của rượu, bia 2019. Kể từ ngày Luật này có hiệu lực – 01/01/2020 – không được mở mới các điểm bán rượu, bia để tiêu dùng tại chỗ trong bán kính 100m tính từ khuôn viên của cơ sở y tế, nhà trẻ, trường mẫu giáo, trường mầm non, cơ sở giáo dục phổ thông.

Sáu là, thành viên gia đình được hướng dẫn kỹ năng từ chối uống rượu, bia: Theo Điều 34 của Luật, gia đình có trách nhiệm giáo dục, giám sát, nhắc nhở thành viên chưa đủ 18 tuổi không uống rượu, bia, các thành viên khác trong gia đình hạn chế uống rượu, bia. Đồng thời, cần hướng dẫn các thành viên trong gia đình kỹ năng từ chối uống rượu, bia; kỹ năng nhận biết, ứng xử, xử trí khi gặp người say rượu, bia, người nghiện rượu, bia và các biện pháp phòng, chống tác hại của rượu, bia.

* Một số điểm mới cần lưu ý của Nghị định 100/2019/NĐ-CP quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ và đường sắt:

Nhằm triển khai thực hiện những quy định tại Luật phòng chống tác hại của rượu, bia 2019. Ngày 30/12/2019, Chính phủ ban hành Nghị định 100/2019/NĐ-CP quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ và đường sắt có hiệu lực từ ngày 1/1/2020 thay thế cho Nghị định 46/2016/NĐ-CP quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ và đường sắt. Nghị định đã bổ sung với một số điểm mới cơ bản so với Nghị định 46 trước đó.

Một là, người đi xe đạp, xe thô sơ có nồng độ cồn cũng bị xử phạt: Nghị định 100/2019/NĐ-CP đã điều chỉnh mức phạt theo hướng tăng nặng đối với một số hành vi, nhóm hành vi đặc biệt là các hành vi vi phạm quy định về nồng độ cồn theo Luật Phòng, chống tác hại của rượu bia; những hành vi liên quan đến nguyên nhân gây tai nạn giao thông tăng nặng mức xử phạt đối với các nhóm hành vi vi phạm có nguy cơ cao gây mất an toàn giao thông (như vi phạm quy định về nồng độ cồn, chất ma túy, đi không đúng phần đường, làn đường, chạy quá tốc độ, đi ngược chiều, lùi xe trên đường cao tốc…). Tại Khoản 10, Điều 5 Nghị định 100/2019/NĐ-CP đã tăng mức phạt tối đa đối với các hành vi vi phạm quy định về nồng độ cồn. Cụ thể, đối với người điều khiển xe ô tô vi phạm nồng độ cồn ở mức cao nhất, phạt tiền từ 30 - 40 triệu đồng, tước quyền sử dụng giấy phép lái xe 22 - 24 tháng đối với người điều khiển phương tiện có nồng độ cồn vượt quá 80 miligam/100 mililít máu hoặc vượt quá 0,4 miligam/1 lít khí thở (Nghị định 46/2016/NĐ-CP quy định xử phạt từ 16 - 18 triệu đồng và tước giấy phép lái xe 4 - 6 tháng). Điều khiển xe mô tô trên đường mà trong máu hoặc hơi thở có nồng độ cồn vượt quá 80 miligam/100 mililít máu hoặc vượt quá 0,4 miligam/1 lít khí thở sẽ bị phạt từ 6-8 triệu đồng, tước quyền sử dụng giấy phép lái xe từ 22-24 tháng. Người điều khiển xe đạp, xe thô sơ vi phạm như trên sẽ bị phạt từ 400-600 ngàn đồng.

Hai là, sửa đổi quy định về xử phạt vi phạm được phát hiện thông qua sử dụng phương tiện, thiết bị kỹ thuật nghiệp vụ: Tại Khoản 8, Điều 80 Nghị định số 100/2019/NĐ-CP quy định chủ phương tiện có trách nhiệm hợp tác với lực lượng chức năng khi phương tiện có liên quan đến hành vi vi phạm, nếu không hợp tác, không chứng minh hoặc giải trình được mình không phải là người đã điều khiển phương tiện thực hiện hành vi vi phạm thì bị xử phạt theo quy định đối với hành vi vi phạm được phát hiện. Bên cạnh đó, trường hợp chủ phương tiện là tổ chức, nếu không hợp tác với cơ quan chức năng, không giải trình để xác định được người đã điều khiển phương tiện thực hiện hành vi vi phạm thì bị xử phạt tiền bằng 2 lần mức xử phạt quy định đối với hành vi vi phạm được phát hiện nhưng không quá mức phạt tiền tối đa, trừ trường hợp phương tiện bị chiếm đoạt, sử dụng trái phép. Đồng thời, bổ sung quy định về việc sử dụng thông tin, hình ảnh thu được từ thiết bị ghi âm, ghi hình của cá nhân, tổ chức cung cấp để làm căn cứ xác minh, phát hiện hành vi vi phạm (tại Khoản 11, Điều 80 Nghị định).

Ba là, Cơ quan đăng kiểm đưa vào cảnh báo phương tiện có vi phạm trên chương trình quản lý kiểm định: Khoản 12, Điều 80 Nghị định 100/2019/NĐ-CP quy định trường hợp quá thời hạn hẹn đến giải quyết vụ việc vi phạm được ghi trong biên bản vi phạm hành chính hoặc văn bản thông báo của người có thẩm quyền xử phạt mà chủ phương tiện vi phạm chưa đến trụ sở của người có thẩm quyền xử phạt để giải quyết thì người có thẩm quyền xử phạt gửi thông báo cho cơ quan đăng kiểm để đưa vào cảnh báo phương tiện liên quan đến vi phạm hành chính trên Chương trình Quản lý kiểm định. Khi phương tiện đến kiểm định, cơ quan đăng kiểm thông báo cho người đưa phương tiện đến kiểm định biết về việc vi phạm, cơ quan kiểm định thực hiện việc kiểm định theo quy định và cấp giấy chứng nhận kiểm định có thời hạn hiệu lực là 15 ngày (Khoản 12 Điều 80 Nghị định).

Bốn là, bổ sung quy định cụ thể về việc không cấp đổi, cấp mới giấy phép, chứng chỉ hành nghề: Cá nhân, tổ chức trong thời gian bị tước quyền sử dụng giấy phép, chứng chỉ hành nghề, bao gồm cả trường hợp giấy phép, chứng chỉ hành nghề hết thời hạn sử dụng nhưng chưa hết thời hạn áp dụng hình thức xử phạt tước quyền sử dụng. Khoản 5, Điều 81 Nghị định 100/2019/NĐ-CP quy định cụ thể trường hợp người có hành vi vi phạm bị áp dụng hình thức xử phạt tước quyền sử dụng giấy phép, chứng chỉ hành nghề nhưng thời hạn sử dụng còn lại của giấy phép, chứng chỉ hành nghề đó ít hơn thời hạn bị tước thì người có thẩm quyền vẫn ra quyết định xử phạt có áp dụng hình thức tước quyền sử dụng giấy phép, chứng chỉ hành nghề theo quy định đối với hành vi vi phạm. Trong thời gian bị tước quyền sử dụng giấy phép, chứng chỉ hành nghề, cá nhân, tổ chức không được làm thủ tục cấp đổi, cấp mới giấy phép, chứng chỉ hành nghề.

Có thể thấy, từ khi Luật Phòng, chống tác hại rượu, bia năm 2019 và Nghị định số 100/2019/NĐ-CP có hiệu lực, các ngành chức năng liên quan trên cả nước đã vào cuộc quyết liệt và bước đầu đạt được kết quả tích cực, nhận được sự quan tâm, đồng tình, ủng hộ của nhân dân cả nước. Điều đó cho thấy những quy định của pháp luật này phù hợp với thực tiễn. Hy vọng  với việc thực thi Luật  Phòng, chống tác hại rượu, bia và Nghị định số 100/2019/NĐ-CP sẽ góp phần giảm thiểu tai nạn giao thông, nhất là các vụ tai nạn giao thông có liên quan trực tiếp đến rượu, bia, giảm thiểu những tác động tiêu cực do việc sử dụng rượu bia gây ra đối với đời sống gia đình và xã hội. 

Lê Thị Huyền